Havacıva bitkisi, Latince adıyla “Alkanna tinctora” olarak bilinir ve hodangiller familyasına aittir. Ana vatanı Akdeniz olan bu bitki, ülkemizde özellikle Güney ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygın olarak bulunur. Genellikle kumlu toprakları tercih eder. Havacıva, aynı zamanda Tüylü Boya, Eğlik Kökü, Kızılencik veya Yerineriği gibi isimlerle de anılır. Parıldayan mavi renkli çiçeklere sahip, çok yıllık ve otsu bir bitkidir.
Havacıva Bitkisi Nedir? Yararları Nelerdir?
Bitkinin tüylü gövdesi, ya dik ya da yatık olabilir ve yapraklar da gövde gibi tüylüdür, oldukça fazladırlar. Mayıs ve Temmuz aylarında dalların ucunda açan çiçekleri ise göz alıcıdır; parlak mavi renkleriyle kırlara renk katarlar. Bu bitkinin meyveleri fındık gibi görünür ve gri renklidir, yüzeyleri kabarcıklıdır.
Son zamanlarda sıkça adını duysak da, aslında Havacıva bitkisi insanlar tarafından çok eski zamanlardan beri çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. İçi mavi, dışı siyaha yakın kırmızı renkteki köklerindeki boyar madde alkalindir. Bazik bir ortamda mavi olan bu madde, asit eklenerek kırmızıya dönebilir. Alkol, eter ve yağda çözünebilir ancak suda çözünmez. Havacıva kökü, antik çağlardan beri bitkisel yağları, şarapları ve diğer alkollü içecekleri renklendirmek için kullanılmıştır. Günümüzde bile Avustralya’da gıda boyası olarak tercih edilmektedir. Tekstil boyamada da sıkça kullanılır. Özellikle ahşaba koyu kırmızı renk vermek için toz haline getirilir ve yağla karıştırılır. Kozmetik ürünlerinde ise özellikle dudak parlatıcıları ve rujlar için popülerdir.
Havacıva bitkisinden havacıva çayı, yağı, tentürü, ekstresi, kremi ve merhemi üretilebilir.
Bu bitki, uygun koşullarda kurutulup, ağzı kapalı bir kapta, loş, serin ve kuru bir ortamda saklandığında yaklaşık olarak bir yıl dayanabilir.
Havacıva Bitkisinin Yararları Nelerdir?
- Öksürüğü dindirir ve balgamı söktürür.
- Akciğerleri temizler, solunum yollarını rahatlatır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücuda enerji verir.
- Ağrıları azaltıcı etkisi vardır.
- İshal durumunda etkilidir, sindirim sistemini düzenler.
- İdrar söktürücü özelliğiyle vücut sıcaklığını düşürür, serinletir.
- Karaciğer hastalıklarında kullanımı yaygındır, karaciğeri destekler.
- Mide ülseri ve bağırsak yaralarının tedavisinde faydalıdır.
- Adet kanamalarını azaltıcı etkiye sahiptir.
- Enfeksiyon oluşumunu engeller, iltihapları hafifletir.
Son olarak Havacıva bitkisi ülkemizde bazı tatlılarda da kullanılmaktadır. İzmir’in Bergama ilçesinde sadece Ramazan ayına özel yapılan Zülbiye tatlısında bu bitki renk verme amacıyla kullanılmaktadır. Halk arasında “Ramazan Tatlısı” olarak bilinmekte olup eğer bir gün Bergama’ya yolunuz düşerse denemenizi tavsiye ederiz.
